''Estatua eta Iraultza'' (III), Lenin

ESTATUA ETA IRAULTZA
Lenin, 1917.

Euskal Iraultza Sozialista blogean, autorearen komentarioarekin


I.- kapitulua: KLASE-SOZIETATEA ETA IRAULTZA

2.- Indar armatuen destakamendu bereziak, kartzelak eta abar...

“ ... Antolaketa jentilizio zaharraren aurrean (tribuena edo klanena) -jarraitzen du Engelsek- Estatua, lehenik eta behin, bere menpekoak lurraldearen arabera banatzeagatik bereizten da ...”

Guri banaketa hau “naturala” iruditzen zaigu, bainan honek gens edo tribuen antolaketen aurkako borroka luzea eskatzen zuen.

“ ... Bigarren ezaugarri bereizgarria, jada Herri armatua ez den indar publiko baten ezartzea da. Indar publiko berezi hau beharrezko gertatzen da, zeren eta sozietatea klaseetan zatitua dagoenetik ezinezkoa baita jada biztanleen berezko antolakuntza armatua ... Indar publiko hau Estatu orotan existitzen da; eta ez dago soilik gizon armatuez osatua, baita sozietate jentilizioak ezagutzen ez zituèn gehigarri materialez ere, kartzelez eta mota guztietako instituzio hertsatzaileez ...”

Engelsek Estatua deritzon “indar” horren nozioa garatzen du; sozietatetik ernaltzen da, baina beraren gainetik jartzen eta berarengandik geroz eta gehiago dibortziatzen da. Zertan datza funtsean indar hau? Beren eskuetan presondegiak eta bestelako elementuak dituzten gizon armatuen destakamendu berezietan.

Gizon armatuen destakamendu bereziez hitz egiteko eskubidea daukagu, zeren eta indar publikoa, Estatu ororen ezaugarri dena, ez da jada Herri armatua, bere “berezko antolakuntza armatua”.

Pentsalari iraultzaile handi guztiak bezala, Engels, langile kontzienteenen arreta dela pentsatzen duen horretara zuzentzen saiatzen da; filistear dominatzaileak, hain zuzen ere, arreta gutxien merezi duen, gauzarik ohikoena den, jada solidoak ez ezik petrifikatuak direla ere esanen genukeen eta aurreiritziekin santifikaturik dagoen horretara. Armada iraunkorra eta polizia Estatu Boterearen indarraren oinarrizko instrumentuak dira. Bainan, izan al daiteke akaso beste modu batera?

XIX. mende bukaerako europarren gehiengo zabalaren ikuspuntutik, kontuan hartuz Engels hauengana zuzentzen zela eta ez zutela Iraultza handirik bizi edo gertutik ikusi, hau ezin zitekeen beste modu batera izan. Beraientzat erabat ulergaitza zen “Herriaren berezko antolakuntza armatuaren” ideia hori. Sozietatearen gainetik jarrita eta honengandik dibortziatua dauden gizon armatuen destakamendu berezien (polizia eta armada iraunkorra) beharra zergatik sortu deneko galderari, Europa Mendebaldeko filistearrak eta filistear errusiarrak, Spencer edo Mikhailovskiri maileguan harturiko pare bat esaldirekin erantzutera jotzen zuen, “bizitza sozialaren konplexutasun hazkorrari”, “funtzioen ezberditasunari”, eta abarri eutsiz.

Erreferentzia hauek “zientifikoak” ematen dute eta ederki lokartzen dute pertsona arrunta, aldi berean nagusiena eta oinarrizkoena ezkutatuz: sozietatearen zatiketa klase antagoniko eta eramangaitzetan.

Zatiketa hau existituko ez balitz, “Herriaren berezko antolakuntza armatua”, makila erabiltzen duten tximino taldearen antolakuntza primitiboaren aldean, edo izaki humano primitiboarenaren aldean, edo klanetan bilduriko izaki humanoen aldean, ezberdindu eginen litzateke bere konplexutasunagatik, bere teknika garatuagatik, eta abarrengatik; bainan horrelako antolakuntza bat posiblea izanen litzateke.

Eta ez da posible, zeren eta sozietate zibilizatua klase etsaietan eta, gainera, etsai adiskidezinetan, zatiturik aurkitzen baita, hauen “berezko” armatzeak elkarren arteko borroka armaturat eramanen lukeelarik. Estatua sortzen da, indar berezi bat sortzen da, gizon armatuen destakamendu bereziak; eta Iraultza bakoitzak, Estatu aparatua suntsitzean, agerian erakusten digu klaseen arteko borroka, argi eta garbi, nola klase dominatzailea bere esanetara dauden gizon armatuen destakamendu bereziak berrezartzen ahalegintzen den, nola klase zapaldua modu honetako sozietate bat eraikitzen ahalegintzen den, ez zapaltzaileentzat baliagarri izateko gai dena, zapalduentzat baizik.

Aipaturiko pasartean, Engelsek teorikoki, guri iraultza handi batek praktikoki eta, gainera, masen ekintzaren maila batean, planteatzen digun arazo berdina planteatzen du: gizon armatuen destakamendu “berezien” eta “Herri armatuaren berezko antolakuntzaren” arteko erlazioaren arazoa. Iraultza europarren eta errusiarren esperientziak arazo hau modu konkretu batean nola erakusten duen ikusi behar dugu.

Bainan itzuli gaitezen Engelsen azalpenera.

Engelsek azpimarratzen du, batzuetan, adibidez Ipar Amerikako zenbait tokitan, indar publiko hau ahula dela (sozietate kapitalistaren salbuespenen arazoez ari da, Ipar Amerikako toki batzuez, non, garai aurre-inperialistan, kolono libreak agintzen baitzuen), baina, termino orokorretan, indartu egiten dela:

“ ...Indar publikoa sendotu egiten da klaseen arteko antagonismoak Estatuaren barnean gogortu egiten diren heinean eta aldameneko Estatuak handiago eta jendetsuago bihurtzen diren neurrian. Eta hau horrela ez bada, azter dezagun geure egungo Europa, klase-borrokak eta konkisten lehiak indar publikoa hainbeste hazi arazi dutela, ezen honek sozietate guztia eta gainera Estatua bera ere irensteko mehatxua egiten duen ...”

Hau ez zen joan mendeko 90. hamarkadaren hasieran baina geroago idatzia izan. Engelsen azken hitzaurreak 1891ko ekainaren 16ko data darama. Garai haietan, apenas hasia zen Frantzian, eta oraindik are ahulago Ipar Amerikan eta Alemanian, Inperialismoranzko biratzea, nahiz eta trusten aginte osoaren zentzuan, nahiz eta banku handi ahalguztidunen zentzuan, politika kolonial handi baten zentzuan, eta abar, joera agerikoa zen jadanik. Orduz geroztik, “konkistak egiteko lehiak” aurrerapauso erraldoi bat eman du, hainbestekoa ezen XX. mendeko bigarren hamarkada hasieran planeta erabat zatiturik geratu zela, “konkistatzaile etsai” hauen artean, hau da, potentzia harrapari handien artean. Orduz geroztik, lur eta itsas armamentuak proportzio sinestezinetan hazi izan dira, eta Ingalaterraren edo Alemaniaren harrapakeria gerrak, munduaren aginteagatik 1914-1917 egiten ari den gerrak, harrapakinen banaketagatiko gerrak, erabateko hondamendi baten ertzeraino eraman du, Estatu botere harrapari batek sozietateko indar guztiak “xurgatzea”.

Jada 1891an, Engelsek “konkistak egiteko lehia”, potentzia handien kanpo politikaren ezaugarri bereizgarri garrantzitsuenetako bat bezala seinalatzen jakin izan zuen. Eta 1914-1917 urteetako sozial-chauvinismoaren alprojek, hain zuzen ere, lehia honek, geroz eta gehiago areagotuz, gerra inperialista bat eragin duenean, “euren” burgesiaren interes harrapariaren defentsa estali egiten dute, “aberriaren defentsaren” moduko, “Errepublika eta iraultzaren defentsaren” moduko eta beste tankerako esaldien bidez!”